Claes Dircksz van der Speck (Verspecke)

Aantekeningen:

Van hem is al evenmin het juiste geboorte- en sterfjaar bekend. Hij is evenwel voor 1544 overleden. In "Tquohier vanden Marghentaele" van dat jaar (kohier van de 10e penning) wordt zijn weduwe genoemd.
Hij heeft waarschijnlijk op de hofstede van zijn grootvader geboerd - zoals later zal blijken - maar daarvan is in de vier registers van de 10e penning te Rijswijk (1544, 1555, 1558, 1561) geen duidelijke aanwijzing te vinden. Zijn weduwe gebruikt in 1544 - volgens eigen opgave - 19 margen land, zeven morgen daarvan zijn in elk geval eigendom: of de andere per-celen eigendom, dan wel pacht betreffen is niet uit het summiere en ook onvolledige kohier op te maken. In later jaren heeft ze 22 a 23 morgen, die ze met een woonhuis pacht. Het is niet onmogelijk dat ze het eigen bezit heeft verkocht.Reeds eerder moet Claes Dircxzn het woonhuis (en land) dat zijn grootvader in gebruik had van de hand hebben gedaan en zijn aandeel daarin hebben verkocht. In 1555 en 1558 komt als pachter van 10 morgen land met een woonhuis Claes Pouwelszn voor. Als eigenaar wordt vermeld Mathijs Vrancke te Leiden. Deze Claes Pouwels is niet de zoon van Ouwe Pouwels Claeszn, want deze is in 1555 nog slechts circatien jaar oud. Bij Neeltje Jansdr. van der Speck wordt hier uitvoeriger op ingegaan. In december 1566 beeindigt zij haar bedrijf en liquideert de tot dan klaarblijkelijk onverdeelde boedel. Zij compareert dan voor gezworenen van Rijswijk met:
1. Pouwels Claeszn, haar voogd, 2. Joris Claeszn, 3. Bastiaen Claeszn
4. Haesje Claesdr die gezamenlijk haar woning en bedrijf verkopen aan Ja cop Joriszn, 5. Leenaertje Claesdr.tussen 21 april 1523 en 1544
De kinderen zijn van Claesje Symonsdr en Claes Dircxzn van der Speck. Het bedrijf omvat (in 1566) vier paarden, een ouwe merrie, twee tweejarige merrieveulens, een eenwinter-veulen, twaalf koeien, vier eenwinter beesten, een zeug met biggen, met de merck (markt?) kalveren die men in de wei jagen zal, de "huyerwaer" (pachtrecht) van circa 24 morgen land, met wagens, ploeg, eydens (eggen), stoppen,mouwen (houten bakken voor de boter-en kaasmakerij) en verder alles wat tot het landbouwbedrijf behoort. Bovendien nog twee bedden, zes lakens, drie kussens, drie dekens, met geheel de inboedel van houtwerk. Uitgezonderd waren de "leesstoel" (stilletje) met twee andere stoelen, een "scrientgen" (kastje) in 't voorhuis, een oud tresoor, staande in de gang, een oud "sculge" met twee banken in de "leechkamer" (benedenkamer) met een ronde tafel. Uit de opsomming van wat ze uitsluit mag wel geconcludeerd worden, dat de inboedel aanzienlijk meer omvatte. Jacob Joriszn zal bovendien het genot hebbenvan het koren dat op zolder is en dat gezaaid is, het vlees dat er is, vier zijden spek, vier ketelen, een koperen pot met het bekken (deksel?), een lavoer, drie platelen, twee tinnen kannetjes met een zoutvat.
De koop is geschied voor "negendalff" honderd gulden. Bovendien zal verkoopster, zolang zij leeft, worden onderhouden "in eeten en in drincken eerlicke en duechdelicken als men een moeder en oudt mensch sculdich is". Mocht de samenwoning Claesje niet zinnen en zij wegtrekken, dan zal de koper haar alle jaren mondkost betalen en uitreiken: een agtendeeltje boter of vijf karolus guldens, vier kazenvan de beste die men daar "vringt", een voet vlees (dat goed is) of vijf kar.gld, een half varken van 't beste, anderhalf ton appelen, plus drie ponden groot Vlaams aan geld. Mocht Claesje "off lijvich" worden (sterven) dan zal de koper aan de kerk met de HG [Heilige Geest = de verzorging der armen) een koe geven "niet van de quaetste, noch niet van de beste". Het is een van de weinige akten, dieeen goed inzicht geven in een landbouwbedrijf en de daarbij behorende woning. Het legaat aan de kerk geeft daarbij nog een aardige kijk op de persoonlijkheid van de schenkster. Als de volgorde van vermelding van de kinderen in de akte de opvolgende geboorten weerspiegelt en Paulus dus de oudste is (geboren circa 1528) was Claesje reeds weduwe toen haar kinderen nog jong waren (1544 of eerder). Ruim meer dan twintig jaar heeft ze dus haar bedrijf geleid

Gezin/Partner: Claesje Symonsdr. Claesje is geboren in Rijswijk; is gestorven in 1566 in Rijswijk. [Gezinsblad] [Familiekaart]

1. Haesje Claesdr van der Speck (Verspecke)
2. Joris Claesz van der Speck (Verspecke)
3. Leenaertje Claesdr van der Speck (Verspecke)
4. Sebastiaen Claesz van der Speck (Verspecke) is gestorven circa 1578.
5. Heynrick Claesz van der Speck (Verspecke) is geboren in 1500; is gestorven vóór 1544.
6. Pouwels Claesz van der Speck is geboren in 1527; is gestorven in 1602 in Naaldwijk.

Dirck is getrouwd met Bealtgen in 1470 (civil). Bealtgen is geboren circa 1450. [Gezinsblad] [Familiekaart]

Dirck is getrouwd met Lijsbeth in 1455 (civil). Lijsbeth is geboren in 1435. [Gezinsblad] [Familiekaart]

Andere gebeurtenis soorten en attributen:

• Vermelding: van 1424; welgeborenen van Lisse

Aantekeningen:

Vierschaar is een oud woord voor rechtbank. Er werd oorspronkelijk mee bedoeld: een door vier scharen ?(dat is: banken)? ingesloten ruimte, waarbinnen de rechters plaatsnamen. Iemand die voor de vierschaar moest komen, was dus iemand die voor de rechter?(s)?, voor de rechtbank moest verschijnen.

Dirk is beleend met 'die Specken' en twee morgen daarbij op 8 mei 1418. Hij is Leids poorter en is betrokken bij de onregeldheden in dei stad in 1419 aan Kabeljauwse zijde. De oorsprong van de twisten dateren al uit de helft van de 14e eeuw en gaan over de vraag wie de kinderloos overleden graaf Willem IV van Holland moet opvolgen. Vanaf 1417 gaat de strijd tussen de voor- (Kabeljauwen) en tegenstanders (Hoeken) van Bourgondie. In dat jaar volgt Jacoba van Beieren haar vader Willem VI op, maar zij maakt de fout te eenzijdig op de Hoekse partij te steunen. Haar oom, de niet-ingewijde bisschop van Luik, Jan van Beieren, laat dan ook zijn aanspraken op de macht in Holland gelden en kiest partij voor de Kabeljauwen, die in drommen naar hem overlopen. In 1418 verovert Jan van Beieren Rotterdam met Kabeljauwse hulp en in 1420 Leiden, welks burggraaf Filips van Wassenaar aan de Hoekse kant staat. Dirk maakt als man van Jan van Beieren met andere edelen op 11 september 1420 deel uit van de vierschaar van Kennemerland die te Haarlem vonnissen.

DIRCK wordt in 1461 vermeld in Rijswijk, mogelijk dezelfde persoon als DIRCK FLORISZ van der Speck, 07-08-1479 beleend met TER SPECKE "waarvan hij de helft die dag opdroeg ten bate van DANIEL ROELOFS van ALPHEN en de andere helft 10 aug daaropvolgend ten bejoeve van zijn zoon FLORYS DIRCXZ".

Vermelding:
In 1424 is hij vermeld onder de welgeborenen van Lisse, die hun krijgsdienst afkopen. Hij verkoopt op 16 maart 1413 een huis en erf aan de Breestraat in Leiden aan Jonge Heinric Harmanszn voor een jaarlijkse rente van 10 Schellingen met de houde.

Dirck is getrouwd met Lysbeth circa 1430 (civil). Lysbeth is geboren vóór 1410. [Gezinsblad] [Familiekaart]