Willem van der Speck (Verspecke)

Aantekeningen:

Geboren circa 1280 te Lisse.

Genealgie van het middeleeuwse welgeboren geslacht Van der Speck, door drs. F.J.W. van Kan.

Op de vruchtbare geestgrond aan de rand van de duinen, in de nabijheid van de belangrijke verkeersader die het noorden van het graafschap Holland met het zuiden verbond, was in de middeleeuwen een tamelijk groot aantal adellijke behuizingen te vinden, zoals de aanzienlijke kastelen Egmond, Brederode, Teijlingen en Dever. Niet alleen kastelen zoals we ze tegenwoordig nog kennen, gerestaureerd danwel als ruine, ook kleine edelmanswoningen waren hier te vinden, zonder veel allures en waarschijnlijk slechts eenvoudige stenen huizen. Een daarvan zal Ter Specke onder Lisse zijn geweest, dat zijn naam ontleende aan "die Specken", het omringende met wilgen overdekte drassige land. Het huis Ter Specke wordt voor het eerst vermeld in 1343. Het geslacht Van der Specke, dat zich naar zijn bezit noemde, komt in de bronnen voor vanaf 1325.
Afgaande op het wapen dat de familie voerde - een rode leeuw op een veld van goud met een barensteel over het geheel moet de oorsprong van het geslacht gezocht worden in de omgeving van de Van Teijlingens, die ambachtsheren van Lisse waren, of de Van Brederodes, die hetzelfde wapen voerden. Waren zij uit deze familiegroep gesproten, of mochten zij als ministeriaal het wapen van hun heer voeren? Verschillende malen kochten leden van het geslacht Van der Speck de krijgsdienst die van hen als welgeborene verlangd mocht worden, af (in 1399, 1405 en 1424).
Jacob van der Speck moest zich er in 1435 in schikken dat hij niet met de ridderschap de bede betaalde, maar met de gewone welgeborenen, die zich van hun dorpsgenoten slechts door hun afkomst nog onderscheidden, maar verder evenals dezen de landbouw bedreven. In 1479 verkocht Dirk van der Speck de ene helft en in 1489 zijn zoon Floris de andere helft van Ter Specke. Het geslacht is uiteindelijk opgegaan in de boerenstand, met nageslacht te Noordwijkerhout, Rijnsburg en Rijswijk (Z.H.). Verkocht met grafelijke toestemming 19 okt. 1325 6 morgen leenland in het ambacht Alkemade ten vrij eigen aan Jan van Polanen. Hij droeg t.b.v. zijn zoon Dirk 2 morgen land te Lisse op aan de graaf (13 mei 1329).

Vermeld als belender te Oegstgeest 24 juni 1331. Met zijn zoon Dirk 1333 beboet wegens vechten. Hield land in lijfhuur van de graaf te Abdissenbroek onder Lisse 1343. Tot deze generatie behoort mogelijk ook Femmense van der Specken, woonachtig te Lisse en huurster van gras van de grafelijkheid 1342.
Ca. 6 morgen land in het ambacht van Dirk van Alkemade, enerzijds: de dijksloot, anderzijds: de kerksloot, en belend door de banweg en Boudijn Mattenz.
19-10-1325: Willem van der Spek ten eigen, waarvoor Jan van Polanen een gelijkwaardig goed zal opdragen, (LRK 2 fo 38~ nr 254)
Hij verkocht met grafelijke toestemming op 19-10-1325 6 morgen leenland in het ambacht Alkemade ten vrij eigen aan Jan van Polanen. Hij droeg t.b.v. zijn zoon Dirk 2 morgen land te Lisse op aan de graaf13-05-1329. Willem staat vermeld als belender te Oegstgeest 24-06-1331, hield land in lijfhuur van de graaf te Abdissenbroek onder Lisse 1343/4.

Willem is mogelijk verwant aan Femmense van der Specke te Lisse en huurster van gras van de grafelijkheid 1342/3.

http://home.kpn.nl/janpaulvanderspek/

Als Willem de biologische voorouder is van de families Van der Spek in Zuid-Holland, dan heeft hij de haplogroep I (op het Y-chromosoom). Een drietal Van der Spek heeft deelgenomen in het eerste onderzoek van het Project Genetische Genealogie in Nederland. De haplogroep I komt niet veel voor in Nederland: slechts enkele procenten. Gebieden waardeze haplogroep vooral vorkomt: Zwarte Zee, Caucasus, Balkan. Het verrassende van het genetische project is dat het mogelijk is een genetische stamboom te construeren over deelnemende families heen, voorzover ze dezelfde haplogroep delen. Op p. 32 in Barjesteh e.a. (2009), figuur 3.19, is die stamboom afgebeeld. De grote verrassing is dat Van der Spek en Koldenhof (kwartierstaat Koldenhof, deelkwartierstaat van kwst. Dijkxhoorn) een gemeenschappelijke voorouder hebben!

http://www.gribnau.org/phpGedView/individual.php?pid=I10040&ged=Gribnau.ged&tab=-1

Geboorte:
Onwettig kind

Gezin/Partner: Onbekend. [Gezinsblad] [Familiekaart]

Andere gebeurtenis soorten en attributen:

• Bezittingen: Bezitter "ter Specke" te Lisse

Aantekeningen:

Had reeds eerder banden met Haarlem: 8 november 1346 werd Dirk, die toen gevangen zat in het Leidse Gravensteen, door Haarlemse poorters bevrijd. Op 5 maart 1348 tochtte hij zijn vrouw aan de mindere helft van Ter Specke c.a. Dirk werd beleend met 2 morgen land te Lisse; na opdracht door Floris Symonsz. van der Specke ontving hij 4 sept. 1345 diens leengoed (Ter Specke) 13 november 1345: Jan, heer van Egmond en Dirk van Brederode, ridders, betuigen de overdracht d.d. 4 september 1345 door Floris van der Spek Simonsz. van diens goed aan Dirk van der Spek, LRK 49.fo.16. Hij kocht 1342-45 regelmatig hout van de grafelijkheid; had land in Iijfhuur van de graaf te Abdissenbroek (vermeld ca. 1350-63). Verkocht 22 mei 1359 een rente van 31 schellingen aan de abdij van Egmond, gevestigd op een huis te Haarlem; een der belenders was Dirk zelf Toen in 1364 of 1365 een zoen tot stand kwam tussen de partijen betrokken bij de dood van Willem Heynenz., werd nadrukkelijk vermeld dat de kwesties waar Dirk van der Specke en zijn vrouw bij betrokken waren, hierbij nog niet geregeld waren. Hoe die betrokkenheid moet worden voorgesteld, blijkt uit de akte niet.

http://home.kpn.nl/janpaulvanderspek/

Dirck is getrouwd met Bartrarde Arnstdr van Waterlant op 5 mrt 1348 (civil). Bartrarde (dochter van Arnoud van Waterlant en Maartje van der Speck) is geboren in 1325 in Rijswijk; is gestorven in 1365. [Gezinsblad] [Familiekaart]

Aantekeningen:

Hij werd 12 maart 1376 Leids Poorter, borg stond, voor 60 pond, Willem Heynenz. Hij was gegoed te Noordwijk en Warmond. Hij werd beboet te Leiden met 8 pond, omdat hij een knecht zijn geld afdwong.

Gezin/Partner: Alijd. Alijd is gestorven in 1413 in Leiden. [Gezinsblad] [Familiekaart]

Andere gebeurtenis soorten en attributen:

• Beroep: Veehandelaar
• Beroep: van 1398; Boter- en kaaskoper

Aantekeningen:

Bezitter van Ter Specke, op 4-7-1378,
Leids poorter met Gheret Heerman als borg, in 1410 ontpoorterd omdat hij buiten de stad woonde, waarschijnlijk is er een familierelatie met [J. F. Jacobs, 2009: tr. met een nakomelinge van] Willem Luutgaardenz

Hij pachtte in 1398-99 de Leidse hopaccijns, leende Leiden geld voor de krijgstocht tegen de Friezen, leverde 1403/4 kalk aan de St. Pieterskerk, beleend met 2 morgen te Lisse 1372, verhief dit leen en "die Specken" (9 morgen land) in 1390 met ledige hand, die Specken ontving hij 12-12-1400 als onversterfelijk erfleen, tevens werden hem genoemde 2 morgen ten vrij eigen gegeven en kocht hij van de graaf 2 hond land gelegen aan de Horenbrugge en 2 hond land genaamd Butterscamptgen, beide gelegen te Lisse aan het (Haarlemmer)meer, kocht 27-2-1395 een gedeelte van het veenland tussen Zegwaard en Zevenhuizen dat Floris Gijsbrechts verbeurde, voor de aanleg van de nieuwe weg van Leiden naar Oegstgeest (de huidige Steenstraat) moest Dirk in 1395 land afstaan.
Op 12 januari 1386 staat Dirk borg voor Wendelmoet Gherit Wissenweduwe, op 6 februari 1395 met IJsbrant van der Laen voor Herman Willemsz en Willem Sijmonsz en in 1398 voor Vranc Poes. Op 27 februari 1395 koopt hij een gedeelte van het veenland tussen Zegwaard en Zevenhuizen dat Floris Gijsbrechts verbeurt. In 1395 moet Dirk land afstaan voor de aanleg van de nieuwe weg van Leiden naar Oegstgeest (de huidige Steenstraat). Hij verkoopt op 15 juni 1410 zijn huis te Leiden voor 275 nobel. Van de opbrengst wordt een aantal hoge pandrentes ingelost.

Beroep:
in de Friese oorlog

Dirck is getrouwd met NN Simonsdr Heerman in 1380 (civil). NN (dochter van Simon Frederik Heerman van Oegstgeest en Sophia Willemsdr de Wilde) is geboren circa 1360; is gestorven circa 1440. [Gezinsblad] [Familiekaart]

Aantekeningen:

woonhuis:
1399 te Valkenburg of Katwijk, 1405 te Noordwijkerhout.

landbezit:
1½ morgen land te Rijnsburg, in leen gehouden van de burggraaf.

varia:
werd 26 juli 1407 Leids poorter met Joseph Pietersz. als borg. Kocht als welgeborene 1399 en 1405 krijgsdienst af.

Hij werd 12 maart 1376 Leids Poorter, stond borg voor 60 pond voor Willem Heynenz. Hij was gegoed burger te Noordwijk en Warmond. Hij werd beboet te Leiden met 8 pond, omdat hij een knecht zijn geld afdwong.

Andere gebeurtenis soorten en attributen:

• Vermelding: van 1424; welgeborenen van Lisse

Aantekeningen:

Vierschaar is een oud woord voor rechtbank. Er werd oorspronkelijk mee bedoeld: een door vier scharen ?(dat is: banken)? ingesloten ruimte, waarbinnen de rechters plaatsnamen. Iemand die voor de vierschaar moest komen, was dus iemand die voor de rechter?(s)?, voor de rechtbank moest verschijnen.

Dirk is beleend met 'die Specken' en twee morgen daarbij op 8 mei 1418. Hij is Leids poorter en is betrokken bij de onregeldheden in dei stad in 1419 aan Kabeljauwse zijde. De oorsprong van de twisten dateren al uit de helft van de 14e eeuw en gaan over de vraag wie de kinderloos overleden graaf Willem IV van Holland moet opvolgen. Vanaf 1417 gaat de strijd tussen de voor- (Kabeljauwen) en tegenstanders (Hoeken) van Bourgondie. In dat jaar volgt Jacoba van Beieren haar vader Willem VI op, maar zij maakt de fout te eenzijdig op de Hoekse partij te steunen. Haar oom, de niet-ingewijde bisschop van Luik, Jan van Beieren, laat dan ook zijn aanspraken op de macht in Holland gelden en kiest partij voor de Kabeljauwen, die in drommen naar hem overlopen. In 1418 verovert Jan van Beieren Rotterdam met Kabeljauwse hulp en in 1420 Leiden, welks burggraaf Filips van Wassenaar aan de Hoekse kant staat. Dirk maakt als man van Jan van Beieren met andere edelen op 11 september 1420 deel uit van de vierschaar van Kennemerland die te Haarlem vonnissen.

DIRCK wordt in 1461 vermeld in Rijswijk, mogelijk dezelfde persoon als DIRCK FLORISZ van der Speck, 07-08-1479 beleend met TER SPECKE "waarvan hij de helft die dag opdroeg ten bate van DANIEL ROELOFS van ALPHEN en de andere helft 10 aug daaropvolgend ten bejoeve van zijn zoon FLORYS DIRCXZ".

Vermelding:
In 1424 is hij vermeld onder de welgeborenen van Lisse, die hun krijgsdienst afkopen. Hij verkoopt op 16 maart 1413 een huis en erf aan de Breestraat in Leiden aan Jonge Heinric Harmanszn voor een jaarlijkse rente van 10 Schellingen met de houde.

Dirck is getrouwd met Lysbeth circa 1430 (civil). Lysbeth is geboren vóór 1410. [Gezinsblad] [Familiekaart]

Aantekeningen:

Uit Grafelijke lenen in Rijnland 1222-1650: ?[LRK.62.fo.104v]?
3 augustus 1429: lijftocht van Bertrada, dochter van Dirk van der Spek, gehuwd met Pieter van Leiden, op de minder helft. Van dit echtpaar is een zoon Jan Pietersz. van Leyden bekend, gehuwd met Aleid Dircksdr. van der Does.

Baertraet is getrouwd met Pieter van Leyden op 3 aug 1429 (religious). Pieter (zoon van Jan Pietersz van Leyden en Geertruid Florisdr van Adrichem) is geboren in 1400. [Gezinsblad] [Familiekaart]